De wijze waarop we onze gesprekken voeren, verraadt veel van onze leidende frames. Vaak onbewust gebruiken we taal die prijsgeeft hoe we in het leven staan en hoe we verwachten dat anderen met ons om zullen gaan. We dóen iets met wat we zéggen. Zoals Goffman al schreef: ‘Ongeacht het aantal zetten dat er is gedaan in het informatiespel, staat de waarnemer er in de regel beter voor dan de handelende persoon.’ We geven meer prijs dan dat we denken weer te geven.
Dit zijn de vijf onbewuste communicatiestrategieën die ik het meest tegenkom in de praktijk. Je ziet ze vooral in werking treden in situaties waar een vleugje spanning opspeelt.
1. Het optrekken van het rookgordijn.
Je neemt je toevlucht tot het delen van een grote hoeveelheid details en verschillende scenario’s. Het is zorgvuldig en (vrijwel) compleet. Het (onbewuste) doel is controle en het bewaren van veiligheid. De kans op afhaken bij de toehoorder is echter groot.
2. Kwetsbaarheid als strategie.
In situaties van spanning zoek je de verbinding met de ander. Dit kan door het stellen van persoonlijke vragen, of door het delen vanuit je eigen ervaring en emotie. De reden dat je dit doet is omdat je een dergelijke strategie zelf ook zou waarderen. Voor sommige mensen is de persoonlijke route echter bedreigend, of roept deze wantrouwen op. ‘Waarom word je nu zo persoonlijk? Wat ziet hier achter?!’
3. Domineren om je zin door te drijven.
Dominantie komt tot uiting door een gefixeerde blik, geen ruimte laten aan de gesprekspartner om de eigen mening te uiten en door het regelmatig gebruiken van het woordje ‘moeten’. ‘Weet je wat jij gewoon moet doen…?!’ Veel mensen geven in het moment van dominantie toe, waardoor je denkt dat je je doel hebt bereikt. Dat is echter maar schijn. Het maximale dat je hebt bereikt is eenzijdige controle. Zodra jij de hielen hebt gelicht, zullen mensen wegen zoeken om niet te doen wat jij dacht dat er is afgesproken.
4. Toegeven om de lieve vrede te bewaren.
Het onder worden brengen van je eigen mening kan voelen als conflict. En conflict is spannend. Vriendelijk blijven en toegeven wordt dan de route om verder te komen. Van binnen blijf je echter wat vinden van de situaties waar het om gaat. En de kans is aanwezig dat je daar zelf vroeg of laat de prijs voor betaalt.
5. Springen naar actie.
Dat is lekker. Laten we het gewoon meteen oplossen. ‘Zullen we gewoon dit of dat gaan doen?’ Maar snapt de ander al wat nu het echter probleem is? Is er herkenning op het onderwerp? Zonder herkenning is het moeilijk om duurzame verandering te bewerken. Jij denkt dat je een probleem hebt opgelost, maar misschien voelt de ander zich vooral overruled.
Welke van de vijf genoemde strategieën herken jij bij jezelf?
Veel succes in jouw leiderschap en communicatie!